Te zien

In de voormalige Dienstvertrekken vertelt een vaste tentoonstelling over het gevangenisleven en gevangenissysteem, maar ook over de bezetting, het verzet en de ontwrichting binnen families. Welke keuzes maken mensen op het moment dat rechteloosheid, onderdrukking en vervolging de samenleving in hun greep hebben?

Een animatiefilm brengt het dagelijks leven in beeld en laat 24 uur in het Oranjehotel zien. Indrukwekkende verhalen van gevangenen worden geillustreerd aan de hand van documenten, foto's, interviews, films en objecten. In een (gratis) audiotour hoor je bovendien persoonlijke verhalen, gebaseerd op brieven, dagboeken en memoires.

Tot 2009 was de cellenbarak in gebruik als gevangenis en daarom nooit toegankelijk. Het complex kwam leeg te staan en zelfs sloop dreigde. Na een jarenlange restauratie en herinrichting werd in september 2019 het Oranjehotel als herinneringscentrum en museum door koning Willem-Alexander geopend.

Cel 601

In het hart van het cellencomplex bevindt zich Cel 601, een van de dodencellen op de D-gang. Terdoodveroordeelden brachten hier hun laatste nacht door. Sinds het einde van de oorlog is Cel 601, en zijn inventaris, in oorspronkelijke staat bewaard gebleven. De muren tonen de originele inscripties van de gevangenen.

Oranjehotel Junior

Hoe is het om opgesloten te worden vanwege je acties, mening of achtergrond? In Oranjehotel Junior hoor en ervaar je hoe de vrijheid van gevangenen in het Oranjehotel werd afgenomen. Oranjehotel Junior is gemaakt voor jongeren. Volwassenen zijn welkom.

Na de introductiefilm stap je in één van de cellen, sluit je de deur, neem je plaats aan de tafel en druk je op de startknop.

Elk verhaal duurt 9 minuten. Kies er een paar uit, of doe ze alle acht.

Tentoonstelling Vrijheid onder druk. Politiek gevangen toen en nu

Tijdens de Tweede Wereldoorlog functioneert het Oranjehotel als politieke gevangenis. Tegenstanders van het naziregime worden hier opgesloten, verhoord en veroordeeld. Maar politieke gevangenschap is van alle tijden en plaatsen. Overal ter wereld bestaan plekken die, net als het Oranjehotel, symbool staan voor het bestaan van rechteloosheid en dictatoriale regimes.

In de tentoonstelling Vrijheid onder druk. Politiek gevangen, toen en nu plaatst NM Oranjehotel het eigen verleden in wereldwijd perspectief. Naast de ontstaansgeschiedenis en herdenkingscultuur rond politieke gevangenissen, besteedt de tentoonstelling ook aandacht aan hun doorbestaan tot aan vandaag de dag. Van Kilmainham Gaol in Dublin tot de Jinzhou gevangenis in noordoost China.

De tentoonstelling loopt t/m december 2025.

De tentoonstelling vindt plaats in het kader van 80 jaar vrijheid. Een jaar waarin we vieren dat 80 jaar geleden een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog en Nederland een democratie kent en is mede mogelijk gemaakt dankzij financiele ondersteuning van vfonds

De duintuin: symbool van verbinding

Het buitenterrein van het Nationaal Monument Oranjehotel is ingericht als duinlandschap. Een verwijzing naar het nabijgelegen Meijendel en de Waalsdorpervlakte. Het terrein op deze historische plek is vanaf 2020 in fases aangelegd en is nog steeds in ontwikkeling. Aanplant en onderhoud worden verzorgd door een groep vrijwilligers. De tuin nodigt uit tot reflectie.

Begroeiing

De tuin bestaat uit verschillende gedeelten. Naast het entreepad en in het grootste deel van de museumtuin is gekozen voor een sobere duintuin met voornamelijk helmgras, duindoorn, duinroos en kruipwilg. In enkele zones zie je het overgangsgebied van duin naar gecultiveerd landschap Hier tref je meer gevarieerde vegetatie, zoals lijsterbes, meidoorn, en kardinaalsmuts.

Spontaan

Naast de gerichte aanplant geven we graag ruimte aan gewassen die spontaan hun weg vanuit het nabije duingebied naar onze tuin vinden. Naast allerlei soorten geraniums, grassen, vergeetmenietjes en klavers ook zeldzamer soorten als blauwe bremraap en kegelsilene. En niet te vergeten: klaprozen. Die laatste is niet bepaald een duinplant, maar mede door de symboliek van de bloem ons erg dierbaar. Onderhoud bestaat voornamelijk uit het verwijderen van gewassen die niet in een duintuin thuishoren en het in toom houden van de lustig woekerende duindoorns.

Verbinding

De tuin symboliseert de verbinding met het aangrenzende duingebied. Onmisbaar is ook de band met de gevangenis, waar het voormalige Oranjehotel tot 2019 deel van uitmaakte. Immers: waar je ook loopt in de tuin, overal zie je de doorlopende buitenmuren en de hekken rondom de penitentiaire inrichting (PI) die nog volop in bedrijf is. Cel 601 en het Poortje naar de Waalsdorpervlakte zijn na de Tweede Wereldoorlog behouden en vormen nu de kern van wat sinds 2019 Nationaal Monument Oranjehotel is.

Het Poortje

Het kleine Poortje en de naastgelegen grote poort aan de Van Alkemadelaan gaven tijdens de Tweede Wereldoorlog toegang tot het Oranjehotel. Via het kleine Poortje verlieten terdoodveroordeelde gevangenen het Oranjehotel. Ruim 250 mensen werden vanuit deze gevangenis op de nabijgelegen Waalsdorpervlakte gefusilleerd.

Aan de buitenmuur is een plaquette te lezen met een versregel van oud-gevangene Anthonie Donker: 'Gedenk hun laatste gang door deze poort. Hun leven voor vrijheid en voor recht gegeven. Zet hun strijd voort'. Op 6 september 2019 is het Nationaal Monument Oranjehotel door Koning Willem-Alexander geopend door de grote poort op een kier te zetten. Voortaan is er altijd zicht van buiten naar binnen, en van binnen naar buiten.

Relief 'Zij waren eensgezind'

Bij de ingang van het complex bevindt zich een relief van Albert Termote dat in 1950 door Koningin Juliana werd onthuld. De sculptuur toont de saamhorigheid van de gevangenen. Het beeldt een groep geketende gevangenen uit rondom een Oranjeboom en omringd door prikkeldraad. Hieronder staat de tekst 'Zij waren eensgezind' en '1940-1945'