Wie zaten er gevangen?

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zaten ruim 25.000 mensen in het Oranjehotel gevangen. Afkomstig uit het hele land en uit alle lagen van de bevolking. Mannen, vrouwen en zelfs kinderen. Een diverse groep mensen die de Duitse wetten had overtreden: Verzetsmensen, maar ook Joden, Roma en Sinti, Jehova's Getuigen en communisten. Ook zaten er mensen die in normale tijden als criminelen golden, zoals illegale slachters en zwarthandelaren. Hun overtredingen kregen tijdens de bezetting een politieke lading.

Namen

Er bestaat geen volledig register van alle gevangenen. Aan het einde van de oorlog vernietigde de Duitse bezetter het grootste deel van de gevangenisadministratie. Slechts enkele lijsten zijn bewaard gebleven. Daarnaast bevatten twee historische bronnen de namen van een aantal gevangenen: het Gedenkboek van het Oranjehotel en de Doodenboeken. Beiden zijn in de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog tot stand gekomen en zijn verre van volledig. Ondertussen bouwt het Nationaal Monument Oranjehotel aan een digitaal namenregister door informatie van nabestaanden en bestaande gegevens uit andere bronnen te koppelen.    

Gedenkboek van het Oranjehotel

Na de oorlog verzamelde majoor E.P. Weber, commandant van de Scheveningse gevangenis vanaf mei 1945, zoveel mogelijk gegevens van gevangenen. Dit als eerbetoon aan alle mannen en vrouwen die in het Oranjehotel gevangen hadden gezeten. In kranten deed hij een oproep aan oud-gevangenen om hun ervaringen op papier te zetten. De ruim 1200 reacties die dat opleverde vormen de basis van het Gedenkboek. Ook legde hij in het boek een deel van de inscripties op de muren in de cellen vast. De eerste druk van het Gedenkboek verscheen in 1946. Een belangrijke uitgebreide tweede druk verscheen in 1947 en werd herdrukt in 1982. In het document onderaan deze pagina kunt u de namenlijsten bekijken.

De Doodenboeken

De Doodenboeken zijn vier banden met foto's en levensbeschrijvingen van 734 verzetsmensen die tijdens of na hun gevangenschap in het Oranjehotel zijn omgekomen. Ze zijn kort na de oorlog samengesteld, gebaseerd op informatie van nabestaanden en vrienden. De gegevens zijn verre van volledig, maar de boeken vormen een indrukwekkend monument voor de gevallenen. De Doodenboeken zijn online te bekijken in het Nationaal Archief, via www.gahetna.nl. Eén van de originele boeken is in de vaste tentoonstelling van het Oranjehotel permanent te zien. 

Waalsdorpervlakte

Ruim 250 gevangenen uit het Oranjehotel werden tijdens de Tweede Wereldoorlog op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Deze gevangenen staan vermeld op de slachtofferlijsten van de Vereniging Erepeloton Waalsdorp.

'De Achttien Dooden'

Achttien bijzondere namen zijn de namen van de 'De Achttien Dooden' uit het gelijknamige gedicht van Jan Campert (1902-1943). Op 13 maart 1941 werden vijftien leden van de verzetsgroep De Geuzen en drie deelnemers aan de Februaristaking - na een laatste nacht in de dodencellen - op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Dit was de eerste massa-executie tijdens de Tweede Wereldoorlog.