Kruizen van de Waalsdorpervlakte | Nationaal Monument Oranjehotel

Waarom Cel 601 behouden bleef

Tijdens de eerste vergadering op 24 juni 1946 van het Comité Oranjehotel (opgericht 10 juni 1946) werd gediscussieerd over de vorm van een blijvend monument voor de slachtoffers van de gevangenschap tijdens de Duitse bezetting. Een cel als...

Lees meer

‘Kleine oorzaken hebben dikwijls grote gevolgen’ - het dagboek van Johanna Engel

In oktober 1940 wordt de 16-jarige Johanna Engel (1924-1998) in het Oranjehotel opgesloten vanwege een aanvaring met een Duitser. In haar dagboek schrijft Johanna rijmend over haar ervaringen en de reden van gevangenschap. Hoewel meerdere...

Lees meer

De eerste Joodse gevangenen van het Oranjehotel: Herman Henri de Kadt en Betty van Aalten

Kort na de overgave van het Nederlandse leger en het begin van de bezetting worden in het Oranjehotel meerdere Nederlandse politieke gevangenen gevangengezet. Deze eerste groep Nederlandse gevangenen bestaat vooral uit officieren uit het Nederlandse...

Lees meer

Naar de tandarts in het Oranjehotel. Het verhaal van C. van Dijk

Het Nederlandse gevangenispersoneel van het Oranjehotel bevindt zich in een lastige positie tussen de Duitse leiding en de Nederlandse gevangenen. Een groot deel van de gevangenismedewerkers voelt weinig voor hulp aan de gevangenen. Anderen zijn de...

Lees meer

Een journalist in de gevangenis

Journalist Louis van Bunge speelt al vroeg in de oorlog een rol in het verzet. Hij is lid van 'de Parool' groep die de illegale krant Het Parool verspreidt. Ook geeft hij geld aan het verzet en helpt hij onderduikers. Begin januari 1944 komt...

Lees meer

De Rode Kruis voedselpakketten van 'de blonde engel' Loes van Overeem

Het Rode Kruis levert vanaf december 1940 regelmatig pakketten met voedsel, kleding en medicijnen aan de gevangenen van het Oranjehotel. Dit is voor de gevangenen een welkome aanvulling op het schaarse gevangenisdieet. Dit is ook te zien aan de...

Lees meer

Het stille kerkelijke verzet van Jan Donner

Als reactie op de Februaristaking levert het Convent der Kerken, het adviesorgaan van de protestantse kerken, op 5 maart 1941 een bezwaarschrift aan het College van de Secretarissen-generaal. Hierin wordt geprotesteerd tegen de behandeling van...

Lees meer

Portret van Bernard IJzerdraat - Geuzenserie

Leraar en restaurator Bernardus IJzerdraat is als oprichter van de eerste verzetsgroep van Nederland wellicht de eerste Nederlandse verzetsman. Van 1938 tot 1939 woont IJzerdraat in Dinxperlo dichtbij de grens met Duitsland. Hier vangt hij...

Lees meer

Portret van Sjaak Boezeman - Geuzenserie

In de late zomer van 1940 raakt Maassluizer Sjaak Boezeman via Arij Kop betrokken bij de Geuzen. Boezeman leidt de verzetsgroep in Maassluis en verstopt wapens in waterdicht kisten in de haven. Op 2 december wordt Boezeman gearresteerd en opgesloten...

Lees meer

Portret van Arie Hollaar - Geuzenserie

Meer dan tachtig jaar later ziet Ina Hollaar nog steeds voor zich hoe haar vader Arie Hollaar op 22 november 1940 wordt opgepakt. In hun huis in Vlaardingen hadden vele Geuzen de Geuzeneed afgelegd. ‘Ik weet nog dat ik uit school kwam, ik was...

Lees meer

Portret van Maarten de Wilt - Geuzenserie

Vlaardinger Maarten de Wilt werkt vanuit zijn slagerij op de Hoogstraat voor de eerste verzetsgroep van Nederland, de Geuzen. Hij vervoert onder meer wapens in manden, verstopt onder vlees. ‘Ze nemen hier alles van je af’ Op 4...

Lees meer

Portret van Arij Kop - Geuzenserie

Na het bombardement op Rotterdam van 14 mei 1940 schrijft de Vlaardinger Arij Kop woedend: ‘Wat daar in Rotterdam is geleden en nog wordt geleden is met geen pijn te beschrijven. Wat is er veel gebeurd sinds ik de laatste brief schreef,...

Lees meer

Hoe een inval in een ijssalon leidde tot de Februaristaking

In februari 1941 leidt het toenemende antisemitische terreur tot een geweldsuitbarsting in de Jodenbuurt van Amsterdam. Een aantal Joden pikt de geweldplegingen en vernielingen door Duitsers en Nederlandse nationaalsocialisten niet langer en...

Lees meer

'Het Oranjehotel', een aria van Egbert Holleman

De Haagse arts Egbert Holleman (1902-1994) zat van 30 mei tot 11 juni 1941 gevangen in het Oranjehotel. Hier schreef hij een kleine, geestige compositie om de moed erin te houden. De bladmuziek bleef bewaard, maar hoe het echt klonk wisten we niet....

Lees meer

Gangloopster Greetje Ziegler

Greet Ziegler – Cooijmans zat van 13 maart 1942 tot 1 november 1943 (1,5 jaar.) gevangen in het Oranjehotel. Als ‘gangloopster’ hielp ze de Duitse bewakers met eten rondbrengen, schoonmaken en andere klusjes. Door dit baantje had...

Lees meer

Anton de Kom - strijder tegen kolonialisme, racisme en de Duitse bezetter

Schrijver en activist Anton de Kom (1898-1945) wordt in 1898 in Paramaribo geboren. In 1920 emigreert hij naar Nederland waar hij trouwt met Nel Borsboom. Samen wonen ze in Den Haag. In zijn boek ‘Wij slaven van Suriname’ (1934)...

Lees meer

Een huwelijk in het Oranjehotel - het verhaal van Rawi Noto Soeroto

Rechtenstudent Rawindro (Rawi) Noto Soeroto (1918-1945) wordt in juli 1941 door de Duitse politie gearresteerd. Hij is betrokken bij de spionage verzetsgroep ‘Eenhoorn’ en wordt in het Oranjehotel opgesloten. In de Scheveningse...

Lees meer

Peter Siers, componist van het lied 'Oranje hotel'

Peter Siers, artiestennaam van Pieter Ferdinand Oudkerk Pool (1910-2001) trad in de jaren dertig en veertig op als zanger en conferencier. Hij zong onder meer liedjes waarin hij de Duitse bezetter, de NSB en de schijnheilige Nederlander tijdens de...

Lees meer

Herman Holstege, lid van 'De Vonk'

Herman Holstege (1903-1941) is tijdens de bezetting lid van de Haagse communistische verzetsgroep ‘De Vonk’. Ook fungeert hij als verbindingsman met de landelijke CPN. De Duitse politie is daarom erg geïnteresseerd in Holstege. Op 1...

Lees meer

Simon Vestdijk

Simon Vestdijk (1898-1971) is een van de meer bekende gevangenen in het Oranjehotel. De schrijver verbleef in 1943 bijna 6 weken in de gevangenis om te worden ondervraagd. Na zijn verhoor keerde hij weer terug naar Sint-Michielsgestel, een...

Lees meer

In de strafcel - het verhaal van Jenneke Romkes

In december 1943 wordt de 21-jarige Jenneke Romkes (1922-2003) in Leeuwarden opgepakt. Ruim een half jaar zit ze in cel 383 in het Oranjehotel. Hier wordt Jenneke streng verhoord. Om haar onder druk te zetten wordt ze in een strafcel...

Lees meer

Evacuatie naar Kamp Vught

Op 6 juni 1944 (‘D-Day’) landen tienduizenden geallieerde soldaten op de Franse kust. Onder de Duitsers heerst paniek. De Leiter van het Oranjehotel Hans Schweiger krijgt de opdracht om de 1300 gevangenen en het personeel naar...

Lees meer

Gefusilleerd - het verhaal van Henny Middendorp

‘Moed houden hoor Jeanneke’ - dit schreef Henny Middendorp (1919-1943) op een klein briefje vanuit het Oranjehotel. Henny zat sinds 27 februari 1943 in het Oranjehotel opgesloten, wegens zijn betrokkenheid bij de Haagse...

Lees meer

Arrestatie Anton Mussert

Op 7 mei 1945 wordt NSB-leider Anton Mussert (1894-1946) in zijn kantoor in Den Haag gearresteerd. In zijn cel in het voormalige Oranjehotel - dat na de bevrijding dienst doet als Bewarings- en Verblijfskamp voor collaborateurs - wacht hij zijn...

Lees meer

Verraad - het verhaal van Wim Oosenbrug

Wim Oosenbrug (1914-1999) werd op 22 april 1945 in het Oranjehotel opgesloten. Als hoofd van de Falsificatie Centrale - een organisatie die stempels en papieren voor het verzet vervalste - werd hij ter dood veroordeeld. Op 7 mei zou Wims...

Lees meer

Oranjehotel en de bevrijding

Het Oranjehotel werd na de capitulatie van het Duitse leger op 5 mei 1945 niet meteen overgedragen. Dit was typerend voor de chaotische situatie van de meidagen van 1945. De gevangenis lag in het Sperrgebiet, waar het Duitse leger het nog voor het...

Lees meer

De Oranjekrant. Het verhaal van Eduard Messer

De 25-jarige journalist Eduard (‘Ward’) Messer (1917-2001) kwam eind november 1942 in het Oranjehotel terecht. Na zijn ontslag bij het Algemeen Handelsblad kwam Messer in contact met een verzetsgroep, die tientallen Joden naar...

Lees meer

Dambordje van papier. Het verhaal van Jan van Dijk.

Jan van Dijk (1917-2014) werkt tijdens de bezetting bij de politie in Den Haag. Op 3 april 1941 wordt hij gearresteerd en in het Oranjehotel opgesloten. De Duitse politie verdenkt Jan - terecht - van het doorgeven van inlichtingen aan het verzet....

Lees meer

Herdenken ten tijde van Corona. Het verhaal van Bertie Icke

Als kind zat Bertie Icke-Hennipman in april 1944 vijf dagen vast in het Oranjehotel. Samen met haar kleine broertje Thijs en tante Keetie. Hoe bijzonder is het voor haar om 75 jaar bevrijding in deze Corona-tijden te vieren.

Lees meer

Inscripties in cel 601

Om uiting te geven aan hun gevoelens van hoop en angst, schreven gevangenen allerlei teksten op de muren in de cel. Die van cel 601 zijn bewaard gebleven.

Lees meer

Pesterijen

Het leven in de gevangenis was hard en onzeker.

Lees meer

Cellencomplex

Ruim 25.000 mensen zaten in het cellencomplex tussen 1940 en 1945 opgesloten.

Lees meer

Soldaat van Oranje

Een van de meer bekende gevangenen is Erik Hazelhoff Roelfzema, de 'Soldaat van Oranje'. Lees hier zijn levensverhaal.

Lees meer

Toegangspoort

Deze poorten gaven tijdens de Tweede Wereldoorlog toegang tot het Oranjehotel. Via het kleine Poortje verlieten terdoodveroordeelde gevangenen het Oranjehotel. Tijdens de Duitse bezetting werden ruim 250 mensen vanuit hier op de nabijgelegen...

Lees meer

Bemoedigende liedjes. De gedichtjes van Melis Stoke

‘Melis Stoke’, pseud. van de Joodse schrijver en journalist Herman Salomonson (1892-1942), was een bekend figuur in het Oranjehotel. Op 26 oktober 1940 was hij in de Scheveningse gevangenis opgesloten. Aanvankelijk als gijzelaar, maar de...

Lees meer

Eenzame opsluiting. Het verhaal van Frits van der Schrieck

De 25-jarige rechtenstudent Frits van der Schrieck (1917-1999) hielp tijdens de bezetting geheim agenten die vanuit Engeland boven Nederland waren gedropt. Hij zorgde ervoor dat studenten het land uit konden vluchten. Ook probeerde hij door sabotage...

Lees meer

Hoe weet je welke dag het is? Het verhaal van Elisabeth (Bep) Boon-Mees

De 53-jarige Bep Boon-Mees (1888-1977) woont aan het begin van de oorlog met haar man Jan Boon in Den Dolder. Tijdens de bezetting doet ze verschillend verzetswerk. Zo verpleegt Bep een zieke parachutist. In juni 1942 wordt ze...

Lees meer

Steun uit het geloof. Het verhaal van Dirk Verburgh

De Haagse kantoorbediende Dirk Verburgh (1912-1942) werd op 28 maart 1941 in het Oranjehotel opgesloten wegens verzetswerk, voor onder andere de Stijkelgroep en de Ordedienst. Na bijna een half jaar in Scheveningen kwam Dirk via Kamp Amersfoort in...

Lees meer

Borduren als steun en tijdverdrijf. Het verhaal van Aukje Wagemaker

De 46-jarige Rotterdamse tekenlerares Aukje Wagemaker (1895-?) werd in de winter van 1941 wegens ‘Feindbegünstigung’ gearrresteerd. Haar jongere broer Simon was de leider van de groep ‘Wagemaker’, een spionagegroep die...

Lees meer

Psychisch fit blijven. Het verhaal van Huib van den Maaden

‘Praten rust, even rust. slaap je wel…tijd gaat snel, denk aan thuis, ouderhuis. O, hoe lang, in ’t gevang?’ Dit is een fragment uit een gedichtje van de Katwijkse onderwijzer Huib van den Maaden (1904-1984). Een...

Lees meer

Hoe communiceer je in het Oranjehotel? Het verhaal van Helen Cohen

De Joodse scholier Helen Cohen (1936-) is 8 jaar als ze in het Oranjehotel terecht komt. Opgepakt samen haar ouders op hun onderduikplek. Eind januari gaat Helen met haar moeder op transport naar Kamp Westerbork. Op 12 april 1945 wordt ze daar door...

Lees meer